Astaxanthine verheven tot anti aging-supplement

Astaxanthine, een pigment afkomstig uit algen dat flamingo’s, garnalen en wilde zalm hun roze-rode kleur geeft, kan mogelijk het leven verlengen. Dit is onlangs aangetoond bij muizen, en onderzoekers vermoeden dat het ook voor mensen geldt. Studies met proefpersonen wijzen op diverse anti aging-effecten, zoals het remmen van de achteruitgang van de ogen en de hersenen. Ook blijkt het effectief tegen huidveroudering.

Terwijl astaxanthine weinig bekendheid als supplement geniet, staat de stof hoog in de agenda van onderzoekers die zich met gezondheid en veroudering bezighouden. Alleen al in de afgelopen tien jaar verschenen er meer dan 2400 wetenschappelijke publicaties over. Astaxanthine behoort tot de carotenoïden, een groep natuurlijke pigmenten die in planten, schimmels, algen en sommige bacteriën voorkomt. Een bekende carotenoïde is bètacaroteen dat wortels oranje kleurt. De carotenoïde astaxanthine kun je bij garnalen, krab, kreeft, zalm en forel herkennen aan de roze-rode kleur.  Zij krijgen het binnen door het eten van plankton en algen. De flamingo krijgt haar kenmerkende roze kleur door het eten van kreeftachtigen en blauwalgen die vol met astaxanthine zitten. Toen dit nog niet bekend was, werden flamingo’s die in gevangenschap leefden door een gebrek aan astaxanthine langzamerhand wit van kleur. Gekweekte zalm die het zonder plankton en algen moet stellen blijft bleek; om kweekzalm toch een aantrekkelijk kleurtje te bezorgen, wordt de vis bijgevoerd met synthetische astaxanthine [bron]. Kunstmatig gefabriceerde astaxanthine ontbeert echter veel van de gunstige eigenschappen van astaxanthine zoals die in de natuur wordt gevonden. De astaxanthine in de betere voedingssupplementen wordt daarom gewonnen uit de groene microalg Haematococcus pluvialis.

Astaxanthine is een krachtig antioxidant

Astaxanthine beschermt de genoemde zeewezens als een soort innerlijke zonnebrandcrème tegen de schadelijke inwerking van uv-straling uit zonlicht. Astaxanthine doet dat onder meer als een ongekend krachtig antioxidant. Studies hebben laten zien dat natuurlijke astaxanthine 6000 keer beter dan vitamine C, 770 keer beter dan co-enzym Q10, 100 keer beter dan vitamine E en 5 keer beter dan bètacaroteen is in het neutraliseren van singlet zuurstof, een van de meest voorkomende reactieve zuurstofsoorten (ROS) in het menselijke lichaam [bron, bron, bron]. Daarnaast is het een effectieve remmer van de chronische laaggradige ontstekingsprocessen die met vrijwel alle (verouderings)kwalen gepaard gaan [bron, bron]. Een meta-analyse van 12 placebogecontroleerde studies met in totaal 380 proefpersonen laat zien dat het slikken van astaxanthine zorgt voor een vermindering van bloedmarkers van oxidatiestress en ontstekingsactiviteit; een van de krachtigste lichaamseigen antioxidante enzymen, super oxide dismutase, neemt juist toe onder invloed van astaxanthine.

Astaxanthine verbetert de huid

Dankzij dierstudies weten we dat de astaxanthine die je via voeding (wilde zalm is een rijke bron) of supplementen binnenkrijgt, deels in de huid belandt. Vooral in Japan zijn veel kleine – veelal door de producent betaalde – experimenten met voornamelijk vrouwen gedaan om het effect van astaxanthine op de huid te testen. Wetenschappers hebben in 2021 11 goed uitgevoerde studies  doorgelicht en kwamen tot de conclusie dat 3 tot 6 milligram astaxanthine per dag in een periode van 2 tot 16 weken het vochtgehalte van de huid vermeerdert, de huidtextuur verbetert en rimpels vermindert. Een vergelijkbare analyse in 2022 van 9 studies had als uitkomst dat 4 tot 12 milligram astaxanthine per dag in een periode van 4 tot 16 weken cosmetische effecten heeft, zoals een verbeterde hydratie en een toegenomen elasticiteit van de huid.

Astaxanthine beschermt vermoeide ogen

De gezondheidseffecten van astaxanthine gaan echter veel verder dan het verbeteren van de huid. De meeste kennis over astaxanthine komt uit Japan, waar het sinds het begin van de jaren ’90 in supplementen en cosmetica wordt verkocht – in Europa is het vanaf 1995 geleidelijk in de winkelschappen verschenen. In een recent zeer uitgebreid overzichtsartikel stellen Japanse onderzoekers op basis van ruim honderd goed uitgevoerde experimenten met mensen, dat er ‘substantieel bewijs’ is voor gunstige effecten van het slikken van astaxanthine voor de afweer, het hart en de bloedvaten, herstel bij sporters, cognitieve functies, mentale vermoeidheid, de huid en vermoeide ogen. Over de ogen schrijven ze: ‘Er zijn veel klinische onderzoeken uitgevoerd naar asthenopie (oogvermoeidheid), en allemaal hebben ze aanzienlijke voordelen aangetoond. Omdat oogvermoeidheid ook kan leiden tot stijve schouders en andere symptomen, is astaxanthine nuttig gebleken voor deze uitgebreide aandoeningen.” Als belangrijkste mechanisme voor dit effect noemen ze de verbeterde doorbloeding van de minuscule haarvaatjes in delen van het oog (de uvea) die het scherpstellen regelen. Niet gek voor mensen die – zoals ondergetekende – vele uren per dag naar onafgebroken woordenstromen op een beeldscherm turen.

Verder zijn er volgens de Japanners veelbelovende aanwijzingen dat  astaxanthine nut heeft bij het verbeteren van de vruchtbaarheid (m/v), darmgezondheid, stemming, slaap, glucosehuishouding, gewicht en wondgenezing; en bij het tegengaan van maculadegeneratie (belangrijkste oorzaak van slechtziendheid bij ouderen) en spierverlies door veroudering (sarcopenie).

Astaxanthine beïnvloedt het verouderingsproces

In het artikel ‘Astaxanthine als vermoedelijke gerobeschermer‘ stellen Italiaanse, Amerikaanse en Japanse wetenschappers dat het algenpigment verschillende mechanismen diep in cellen beïnvloedt die betrokken zijn bij de veroudering – en het remmen daarvan. Zo moduleert astaxanthine FOXO3, een van de weinige genen waarvan een duidelijk verband met de levensduur is aangetoond. Ook de  ‘levensduurgenen’ Klotho en SIRT1 worden door astaxanthine gemoduleerd. Via het activeren van SIRT1 wordt NAD+ in cellen verhoogd: NAD+ is een co-enzym dat betrokken is bij veel belangrijke celprocessen, dat afneemt naarmate we ouder worden. Verder prikkelt astaxanthine Nrf2, een soort schakelaar die – eenmaal omgezet – de afweer van de cel tegen oxidanten opvoert. In de hersenen zorgt astaxanthine voor de toename van brain derived neurotrophic factor (BDNF), een groeifactor die neurodegeneratie en hersenveroudering tegengaat. Een experiment met 44 Japanners (gemiddeld 55 jaar oud, met milde geheugenproblemen) suggereert dat dagelijkse inname van 12 milligram astaxanthine samen met vitamine E leeftijdsgerelateerde geestelijke achteruitgang remt.

Ik weet het, het is een hele mond vol intimiderend wetenschapsjargon, maar het komt erop neer dat astaxanthine op een ontzettend veelzijdige manier allerlei verouderingsprocessen tegen lijkt te gaan. Geen wonder dat wetenschappers die zoeken naar methoden en middelen om de veroudering te vertragen, op deze stof zijn gedoken.

Muizen leven langer dankzij astaxanthine

Omdat het onpraktisch is om het effect van middelen op de levensduur van mensen te testen, hebben Amerikanen een ingenieus systeem ontwikkeld om dit met muizen te doen: het Interventions Testing Program (ITP). Wetenschappers uit de hele wereld worden uitgenodigd om veelbelovende anti aging-stoffen aan te dragen voor het programma. Hieruit worden er jaarlijks 6 geselecteerd. Deze worden vervolgens gelijktijdig op grote aantallen muizen getest in 3 verschillende onderzoekscentra. Pas als een stof in alle locaties een significant levensverlengende effect laat zien, wordt hij verheven tot de status van anti aging-middel. In het twintigjarige bestaan van ITP is dat nog maar 10 keer gebeurd. Onder meer het geneesmiddel rapamycine en het hormoon 17α-estradiol kunnen het leven van muizen verlengen. Recent is ook astaxanthine door ITP bijgezet in de eregalerij van voor de mens potentieel levensverlengende middelen: onder invloed van astaxanthine nam de mediane leeftijd van muizen met 12 procent toe [bron]. Het effect is alleen bij mannetjes geconstateerd, maar zo’n genderverschil wordt volgens Richard Miller, de drijvende kracht achter het ITP, vaker gezien en kan aan de gebruikte doses liggen.

‘Muizen zijn net mensen’

Nu kun je denken: “Oké, muizen, nou en?” Maar in kringen van verouderingsonderzoekers is het een big deal als een potentieel levensverlengende stof de zegen van het ITP krijgt. Richard Miller zegt over de relevantie van muizenstudies voor mensen: “De meeste medicijnen die zijn ontwikkeld voor therapeutische effecten bij mensen werden aanvankelijk ontdekt door te werken met muizen en ratten. Het zou gek zijn om te zeggen dat elk medicijn dat de levensduur van muizen verlengt hetzelfde zal doen bij mensen, maar het werk met muizen is een zeer belangrijke basis. Er zijn zoveel aspecten van veroudering bij mensen, muizen, honden, chimpansees, enzovoort, die hetzelfde zijn. Het is dus heel redelijk om te verwachten dat het medicijn dat verouderingseffecten bij muizen kan blokkeren, zeer vergelijkbare dingen kan doen bij mensen. De factoren die het verouderingsproces reguleren, zijn naar mijn mening waarschijnlijk zeer vergelijkbaar in bijna alle soorten zoogdieren.” [bron, citaat door mij vertaald en ingekort].

Veiligheid van astaxanthine

Volgens de Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid (EFSA) is het veilig om astaxanthine uit voeding dagelijks aan te vullen met maximaal 8 milligram astaxanthine uit supplementen [bron]. Deze bovengrens is echter deels gebaseerd op veiligheidsstudies met synthetische astaxanthine. Volgens de Amerikaanse auteurs van een veiligheidsstudie uit 2019 moet echter alleen naar natuurlijke astaxanthine worden gekeken. Zij analyseerden 87 studies met proefpersonen die doseringen natuurlijke astaxanthine namen van 2 tot 24 mg per dag en vonden geen negatieve bijwerkingen [bron]. De Japanse auteurs van het eerder genoemde overzichtsartikel stellen op basis van meer dan 100 humane studies dat er geen schadelijke effecten zijn geconstateerd bij 12 milligram natuurlijke astaxanthine per dag gedurende 6 maanden. Ze wijzen op een Japans onderzoek waarbij gedurende 4 weken 45 milligram natuurlijke astaxanthine zonder problemen werd geslikt. Negatieve interacties met geneesmiddelen zijn niet bekend.

Een gebruikelijke dosis die  aan volwassenen wordt geadviseerd is 2 tot 12 milligram astaxanthine per dag.

Het is niet ingewikkeld effectieve hoeveelheden astaxanthine uit voeding binnen te krijgen. 165 gram wilde zalm levert ongeveer 3,6 milligram astaxanthine op [bron]. Forel is ook een goede bron. Als je visolie slikt vanwege de vetzuren EPA en DHA, kun je overwegen deze in te wisselen voor de (duurdere maar meer duurzame) capsules met krillolie, dat naast dezelfde vetzuren ook een klein beetje astaxanthine bevat, plus andere antioxidanten als vitamine A, vitamine E en luteïne. Alles overziend, speculeren de Japanse auteurs van het eerder aangehaalde overzichtsartikel dat je het beste uit astaxanthine haalt door het te combineren met ander antioxidanten. Ze leggen uit dat carotenoïden in netwerken functioneren, wat zou kunnen verklaren waarom het gecombineerd eten van groene en gele groenten – zeer rijke bronnen van uiteenlopende carotenoïden – samengaat met een verlaagd riciso op kanker. Vanwege het synergetische effect van carotenoïden wordt al volop geëxperimenteerd met combi’s. Bijvoorbeeld in een recente studie met Japanse proefpersonen, waarbij een dagelijkse capsule met 6 milligram astaxanthine, 10 milligram luteïne en 2 milligram zeaxanthine het verslechteren van de ogen door intensief beeldschermgebruik voorkwam.

Tekst Pim Christiaans / Life Unlimited

Boeiende blog? Door hem te delen steun je deze site. Je kunt ook HIER een kleine donatie doen. Dank!