Elk dag een glas tomatensap heeft eenzelfde beschermende werking voor je hart en vaten als het innemen van cholesterolverlagende medicijnen in een lage dosering – maar dan zonder nadelige bijwerkingen. En er zijn nog veel meer voordelen voor je hart- en vaatgezondheid van het tomatenstofje lycopeen, schrijven wetenschappers in een recent overzichtsartikel.

Wetenschappers die zich met hart- en vaatziekten bezighouden, hebben al een tijd lang een plantenstofje in het vizier dat tomaten rood kleurt: lycopeen. Grote bevolkingsonderzoeken laten een beschermend effect voor het hart en de vaten zien van tomaten en producten die daarvan zijn gemaakt, zoals ketchup, tomatensaus en tomatensap- en soep. Er wordt zelfs vermoed dat de onomstreden gezondheidseffecten van een mediterraan voedingspatroon voor een groot deel te danken zijn aan het lycopeen uit tomaten.

Tot dusver zijn er zo’n vijftig ‘interventiestudies’ gedaan waarbij proefpersonen supplementen met lycopeen of een lycopeenrijk dieet voorgeschreven kregen. De uitkomsten daarvan zijn wisselend, waarschijnlijk omdat er te weinig mensen aan deelnamen en ze te kort duurden. Grote, langdurige onderzoeken kosten astronomisch veel geld, en wie gaat dat betalen?

Daarom concentreren wetenschappers zich op betaalbaarder onderzoek naar de biologische effecten van lycopeen: wat spookt het stofje allemaal uit in onze cellen? Onlangs werd de meest recente kennis over de biologische effecten van lycopeen met betrekking tot het hart en de vaten samengevat in een boeiend wetenschappelijk overzichtsartikel. Het innemen van het stofje met als doel je hart- en vaten te beschermen, doet denken aan schieten met hagel: er zijn zoveel verschillende gunstige activiteiten van lycopeen gevonden, dat je mag verwachten dat er altijd wel een paar ‘kogeltjes’ de roos raken.

 Lycopeen is een goede antioxidant

Lycopeen beschermt de kwetsbare binnenbekleding van de vaten, het endotheel, tegen vrije radicalen omdat het een zeer krachtig antioxidant is (tienmaal krachtiger dan vitamine E). Bovendien stimuleert lycopeen de aanmaak van lichaamseigen antioxidante enzymen zoals catalase en super oxide dismutase. Door deze beschermende werking van lycopeen kan het endotheel een reeks belangrijke functies beter blijven vervullen, zoals zorgen voor vaatverwijding met behulp van stikstofmonoxide (NO).

 Lycopeen remt ontstekingen

‘Ontstekingsprocessen houden verband met atherosclerose, vaatverstijving en grote cadiovasculaire gebeurtenissen,’ schrijven de auteurs van het overzichtsartikel. Vervolgens bespreken ze een reeks studies waarbij een antionstekingseffect van lycopeen is aangetoond.

 Lycopeen verbetert cholesterol

Lycopeen heeft een verlagend effect op de bloedvetten: het verlaagt de triglyceriden, het totale en het ‘slechte’ LDL-cholesterol en verbetert de kwaliteilt van het ‘goede’ HDL cholesterol(artikel) Het LDL-cholesterolverlagende effect van ten minste 25 mg lycopeen per dag (dat zit in één glas tomatensap) is vergelijkbaar met dat van laag gedoseerde statines (cholesterol verlagende medicijnen), maar dan zonder de nadelig bijwerkingen daarvan (bron, bron)

Lycopeen heeft een antistollingseffect

Als een plaque openscheurt en de brijvormige inhoudt naar buiten stroomt, kunnen de bloedplaatjes in het bloed gaan samenklonteren en een prop vormen. Zo’n prop kan een bloedvat geheel of gedeeltelijk afsluiten. Als dat toevallig in je hart of je hersenen gebeurt, kun je dood neervallen. Zaken als overgewicht, roken, gebrek aan lichaamsbeweging, diabetes en ouderdom zorgen ervoor dat bloedplaatjes sneller samenklonteren. Veel mensen slikken daarom dagelijks preventief een half aspirientje, dat de ‘kleverigheid’ van de bloedplaatjes tegengaat. Van lycopeen is een soortgelijk antistollings effect aangetoond. Overigens wordt afgeraden om aspirine en een lycopeenrijk voedingspatroon te combineren, omdat zo het risico op een gevaarlijke bloeding kan neemt.

 Lycopeen gaat AGEs tegen

Het endotheel is erg gevoelig voor de schadelijke effecten van advanced glycation end products ofwel AGEs. Lycopeen gaat de vorming van deze versuikerde eiwitten tegen en remt ook de ontstekingsbevorderende receptoren (RAGE) waar zij zich aan hechten.

 Lycopeen remt de opbouw van plaques

Tijdens de opbouw van een plaque verhuizen gladde spiercellen vanuit de vaatwand naar de plaque en beginnen zich daar te vermenigvuldigen (profileren). Lycopeen remt dit proces. Ook wordt de vorming van ontstekingsbevorderende schuimcellen in de vaatwand door lycopeen tegengegaan. Bij atherosclerose sterven deze schuimcellen af om vervolgens naar de plaque te verkassen, waar ze de inhoud van de kern vormen. Ook dit wordt tegengegaan door lycopeen.

 Lycopeen verlaagt de bloeddruk

Het angiotensine-converterend enzym (ACE) is een enzym dat ervoor zorgt dat er meer angiotensine 2 in het bloed komt. Angiotensine 2 geeft bloedvaten de opdracht om samen te trekken: een slecht idee als je met een hoge bloeddruk kampt, want door de vaatvernauwing stijgt de bloeddruk nog verder. Ook zorgt ACE ervoor dat de nieren meer water en zout vasthouden; daardoor stijgt het bloedvolume en daarmee de bloeddruk. Bij een hoge bloeddruk schrijft de dokter dan ook vaak een ‘ACE-remmer’ voor, een medicijn dat… je raadt het al. Doordat er minder angiotensine 2 wordt gevormd, daalt de bloeddruk.

Lycopeen lijkt ook ACE te remmen, en dan zonder gevaar voor schadelijke bijwerkingen zoals een verminderde nierfunctie. Bovendien dempt het als krachtige antioxidant de oxidante effecten van angiotensine 2. In een recente publicatie waarvoor wetenschappers de resultaten van 21 interventiestudies bijelkaar voegden, concluderen zij dat supplementen met lycopeen de bovendruk (systolische bloeddruk) gemiddeld met ruim vijf punten (5.66 mmHG) kunnen laten dalen⁴⁷.

Vier jaar eerder, in 2013, kwamen auteurs van een vergelijkkbaar artikel op basis van zes interventiestudies tot dezelfde conclusie: al vanaf een dagelijke inname van slechts 12 mg lycopeen daalt de bovendruk met ongeveer 5 punten. Om je een idee te geven: een glas tomatensap (250 ml) bevat ongeveer het dubbele, namelijk 25 mg lycopeen.

Supplementen of voeding?

Hoewel er gunstige effecten zijn gevonden van lycopeensupplementen, is het volgens de auteurs van het overzichtsartikel misschien beter om de stof via voeding binnen te krijgen. De auteurs vermoeden dat lycopeenrijke voedingsproducten allerlei stofjes bevat die de werking van lycopeen verbeteren. Voordeel van lycopeenrijke voeding: het is veilig, goedkoop en alom verkrijgbaar.

Rijke bronnen van lycopeen zijn watermeloen, rode grapefruit, papaya, abrikozen, guave en tomaten. Twee zaken verhogen het vrijkomen van lycopeen en de opname ervan door het lichaam: er komt meer goed opneembare lycopeen vrij als tomaten worden verhit. En door lycopeen met vet te combineren, neemt het lichaam er meer van op.

Tip: drink elke dag een glas tomatensap met olijfolie

Een gemakkelijke lycopeenbron is tomatensap: tijdens het productieproces zijn de tomaten verhit geweest, waardoor het sap veel goed opneembaar lycopeen bevat. Een glas van 250 ml tomatensap bevat ongeveer 25 mg lycopeen, een hoeveelheid waarvan in een aantal studies een gezond effect op het hart en de vaten is gezien. Voeg er een theelepel extra vierge olijfolie aan toe om de opneembaarheid ervan verder te verbeteren. Dagelijks innemen!

Tekst: Pim Christiaans

 

In deze praktische e-gids staan de nieuwste adviezen om je bloeddruk onder controle te houden met natuurlijke methoden en middelen. De wetenschappelijke ontwikkelingen gaan snel; zodra er een nieuwe manier is ontdekt om je bloeddruk te reguleren, wordt de gids geactualiseerd. Je betaalt eenmalig € 2,95, maar als je een account op lifeunlimited.nl aanmaakt, kun je PERMANENT over de laatste versie van IDEALE BLOEDDRUK beschikken. Updates worden gemeld via deze nieuwsbrief.  Zo loop je geen belangrijke nieuwe adviezen mis.

€ 2,95

BESTEL NU