'Melatonine verstoort suikerhuishouding bij verkeerd gebruik'

Veel mensen nemen een uurtje voor bedtijd melatonine in om beter te slapen. Prima, maar bij verkeerd gebruik kan het slaaphormoon de bloedsuikerspiegel verslechteren en diabetes type 2 in de hand werken, zegt nieuw onderzoek.

Slecht slapen is funest voor je suikerhuishouding en maakt je cellen binnen de korste keren minder gevoelig voor insuline (studie). Daarom kan het verstandig zijn een halfuur tot een uur voor bedtijd wat melatonine te nemen, waardoor je beter in slaap valt.

Maar daarmee is de rol van het slaaphormoon bij diabetes type 2 of de aanloop daartoe, prediabetes, niet uitgespeeld. Want wat blijkt? De alvleesklier, de insulinefabriek van je lijf, zit vol met speciale antennes (receptoren) voor melatonine. Als je in een petrischaaltje melatonine toevoegt aan de insulineproducerende bètacellen, reageren ze beter op glucose (studie, studie). Het wordt nog sterker: het gen dat verantwoordelijk is voor de aanmaak van deze melatoninereceptoren, blijkt een grote invloed te hebben op de glucosehuishouding. Mensen met een veel voorkomende variant van dit gen, hebben hebben van nature een minder gunstige suikerhuishouding (studie, studie). Sinds deze recente ontdekkingen staat het onderzoek naar de rol van melatonine bij diabetes in een hogere versnelling.

Van suikerpatiënten is bekend dat ze gemiddeld een lagere nachtelijke aanmaak van melatonine hebben (studie). Onderzoekers vergeleken de nachtelijke melatonineproductie via urinemonsters van Amerikaanse vrouwen die tussen 2000 en 2012 wel of geen diabetes type 2 ontwikkelden. Het viel de onderzoekers meteen op dat de melatonineproductie per persoon sterk varieert. De vrouwen die diabetes ontwikkelden, bleken ‘s nachts minder melatonine aan te maken. Wetenschappers vermoeden nu zelfs dat een lage nachtelijke melatonineproductie een onafhankeklijke risicofactor is voor diabetes type 2(artikel).

Helaas neemt de eigen aanmaak van melatonine af als we ouder worden. De beste manier om de nachtelijke melatonineproductie hoog te houden, is goed slapen in een goed verduisterde slaapkamer. Het geringste straaltje licht kan de melatoninekraan al voor de rest van de nacht dichtdraaien, waarschuwt de vooraanstaande melatonine-expert prof. Russel Reiter in ons boek Check je houdbaarheid.

Onlangs ben ik voor de nieuwe e-gids Verlaag je bloedsuiker opzoek gegaan naar studies naar het effect van melatonine per pil op de suikerhuishouding. Ik kwam er maar een paar tegen en ze pakten niet allemaal gunstig uit.

In 2014 ontdekte een Europees-Amerikaanse onderzoeksteam dat afhankelijk van het tijdstip waarop het wordt ingenomen, melatonine de suikerhuishouding op een andere manier verstoort: ’s avonds kan melatonine een verslechtering van de insulineproductie veroorzaken, ’s ochtends een verslechtering van de glucosetolerantie (studie). Een van de betrokken onderzoekers, de Spaanse professor Marta Garaulet, vertelt per mail hoe melatonine de alvleesklier beinvloedt: het remt daar de werking van insuline-producerende bètacellen, terwijl het de activiteit van de glucagon-producerende alfacellen stimuleert (glucagon is en hormoon dat de bloedsuikerspiegel verhoogt).

Deze nieuwe kennis over melatonine heeft volgens Garaulet een belangrijke implicatie voor het gebruik ervan. Garaulet per email: ‘Ik adviseer pas minstens twee en een half uur na het avondeten melatonine in te nemen om de potentiële nadelige effecten van melatonine op de insulineproductie en insulinegevoeligheid te vermijden. Omdat je melatonine een half uur voor het slapen dient in te nemen, betekent dit dat de laatste maaltijd minstens drie uur voor bedtijd moet plaatsvinden. Mensen met diabetes adviseer ik dit uit te breiden tot 4 uur.’

Tekst Pim Christiaans / Life Unlimited

Pim is als journalist al 30 jaar gespecialiseerd in anti aging en is de auteur van de boeken De houdbare man, De houdbare vrouw en Check je houdbaarheid. Hij is hoofdredacteur van Life Unlimited.